Lapończycy

Saamowie (Saami lub Sámi), Lapończycy – lud zamieszkujący Laponię – krainę historyczno-geograficzną w Europie Północnej, obecnie w granicach: Norwegii, Finlandii, Rosji oraz Szwecji. Lapończycy to pierwotna ludność całej Skandynawii. Dla samych Samów nazwa Lapończycy ma wydźwięk obelżywy i wiąże się z trwającymi aż do czasów współczesnych działaniami rządów krajów, w których zamieszkują, mających na celu ich wynarodowienie i akulturację.

Samowie są potomkami przedindoeuropejskiego ludu zwanego Lappami, który zamieszkiwał tereny Fennoskandii od czasów ostatniego zlodowacenia (10 tys. lat temu). Ten koczowniczy lud trudnił się głównie myślistwem. Początkowo zamieszkiwali oni obszar współczesnej Finlandii, później zostali zepchnięci na północ przez ludy skandynawskie i ugrofińskie. Genetycznie Samowie są dość odlegli od innych ludów żyjących w Skandynawii, wykazując stosunkowo najbliższe (acz niewielkie) spokrewnienie z Finami – przypuszczalnie w efekcie setek lat mieszania się populacji. Zajmują oni najmniej korzystne obszary tundry polarnej Norwegii, Szwecji, Finlandii i Rosji. Samowie zostali schrystianizowani bardzo późno, bo dopiero w okresie od XVII do XIX wieku, przy czym Samowie skandynawscy przyjęli luteranizm, a Samowie kolscy – prawosławie.

Tradycyjnie Lapończycy żyją z hodowli zwierząt, myślistwa i rybołówstwa, uprawy roli i duodji, czyli ich rękodzieła. Lud ten nadal wykonuje tradycyjne zajęcia: myślistwo (Samowie leśni), rybołówstwo (Samowie nadbrzeżni) czy hodowlę reniferów (Samowie górscy). Silne procesy asymilacyjne wymusiły na większości przyjęcie osiadłego trybu życia, choć przez długi okres granice poszczególnych krajów nie miały dla koczowniczych Samów większego znaczenia. Wśród Samów ciągle żywy jest folklor, m.in. oryginalny strój ludowy, rytmiczna forma śpiewu – tzw. joikowanie oraz zdobnictwo w rogu, kości i drewnie. Ciągle obecne są elementy szamańskich praktyk i animistycznych wierzeń. Trudno jest określić ilu Samów żyje w dzisiejszych czasach. Jedynie Rosja i Finlandia prowadzą statystyki nad tym zagadnieniem. Prawdopodobna ich liczba wynosi około 60 000. (1600 w Rosji, 7000 w Finlandii, 17 000 w Szwecji i 40000 w Norwegii). Tylko jedna trzecia Samów posługuje się językami lapońskimi (z grupy języków ugrofińskich), pozostali mówią językami urzędowymi krajów, w których mieszkają.

Zobacz tradycyjne rękodzieło Samów: noże fińskie, kapcie, drewniane kubki.

Począwszy od 2004 roku w dniu 6 lutego święto narodowe Samów jest urzędowym świętem w Norwegii, podczas którego wywiesza się ich flagi. Święto narodowe Samów obchodzone jest w Norwegii, Szwecji, Finlandii i Rosji, i jest symbolem zjednoczonego ponad granicami państwowymi narodu Samów. Data upamiętnia pierwszy kongres Samów, który miał miejsce 6 lutego 1917 roku, a który zapoczątkował rozwój dzisiejszej krajowej i transgranicznej współpracy Samów.

Wikipedia o Samach: pl.wikipedia.org/wiki/Samowie
Strona internetowa poświecona Norwegii: www.amb-norwegia.pl/facts/sami/sami/sami.htm