Mika Waltari - "Złotowłosa"(fin. Kultakutri, 1946),
Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1998.
tłum. Joanna Trzcińska-Mejor.
Na okładce fragment obrazu Edwarda Muncha "Taniec Życia"
"Złotowłosa" to zbiór opowiadań, a raczej czterech mikropowieści autorstwa Miki Waltariego
Wszystkie cztery teksty łączy jeden cel - analiza pojęcia "miłość". I niestety w ostatecznym rozrachunku nie sposób oprzeć się wnioskowi, że jest to uczucie demoniczne, niosące ze sobą tylko tragedię i rozpacz. Podobno są to opowieści o miłości. Jeżeli tak, to o jej mrocznej stronie. W moim odczuciu więcej - zbiór "Złotowłosa" to raczej próba dotarcia do pierwotnych mechanizmów, które miłość w człowieku wyzwala. W konkluzji to zachowania bliskie obłędowi - i przede wszystkim destruktywne.
To, co przykuło moją uwagę, to rozpoznawany przeze mnie jako fiński, sposób myślenia, który autor obnażył za pośrednictwem kreowanych postaci. Mam tu na myśli swoistą męską niemoc, wobec rownoległego świata kobiet. To nieumiejętność podjęcia działań w fałszywej otoczce aktywności (a czasem i jej braku). Cechy te przede wszystkim posiada główny bohater "Panny van Brooklyn". Niemłody już mężczyzna przeżywa swoje pierwsze uniesienie miłosne. Obiektem jego uczuć jest frywolna i bezwzględna tytułowa bohaterka. Panna van Brooklyn bawi się brutalnie miłością, którą została obdarowana. I nawet jej ojciec przyjmuje bierną postawę wobec jej wybryków.
W "Kobiecie z ciemności" to mężczyzna zdaje się być panem sytuacji. Okuazuje się to par excellence iluzją. A "Złotowłosa" to rozdzierająca serce historia życia pewnej dziewczyny. Miłość, o którą żebrała u ojca, wisi jak przekleństwo nad jej losem. I czy ją bierze, czy daje - nie przewidziano dla niej szczęśliwego zakończenia. W "Zapachu kaliny" Waltari dociera do najgłębszych zakamarków ludzkej duszy, by dowieść, że miłość wyzwala człowieka od wszelkich lęków i ograniczeń. Tylko czy to dobrze?
Nie potrafię oprzeć się przekonaniu, że świat przedstawiony przez Waltariego w tych opowieściach, to miejsce wyzute z wszelkich pozytywnych wartości. To rzeczywistość zła i brutalna, w której nawet tak piękne uczucie jak miłość, sprowadzone zostaje do poziomu rynsztoka.
Zobacz inne fińskie książki